lunes, 23 de abril de 2012

Entrevista co concelleiro de desenvolvemento rural. (I) Política e Poboación




Neste primeiro bloque de preguntas falaremos con Ignacio Fernández, técnico de desenvolvemento rural no concello de San Sadurniño, do tema demográfico e de política interna e externa do municipio de San Sadurniño, un municipio rural que de seguro ten moitas similitudes con moitos outros municipios semellantes situados nas inmediacións dunha das 7 grandes cidades galegas. O próximo bloque de preguntas estará adicado á economía do municipio, e a analizar as vantaxes e as limitacións que pode ter San Sadurniño.

Jorge: Qué función desempeña no concello?

Ignacio: Eu son o técnico de desenvolvemento local, iso nun concello pequeno significa facer moitas cousas, xa que non hai técnico de medioambiente nin outros profesionais, co que eu asumo moitas de esas tareas. En Galicia non é moi común que os Xeógrafos asuman cargos nos concellos, sendo máis economistas, arquitectos, sociólogos e outros técnicos. Sen embargo en outras comunidades coma Castela e León os xeógrafos si que teñen máis presenza.

J: A pesar de tratarse dun municipio que perde población en xeral, gañou poboación provinte doutros municipios?

I: Si, claro. SS chegou a ter case 6000 habitantes, pero pasou o que ocorreu en tantos outros municipios: o éxodo rural. O feito é que na actualidade estancouse a poboación e iso querer dicir que ven xente de fóra, xa que o crecemento natural é marcadamente negativo.


J: Existe en San Sadurniño (de aquí en diante SS) un plan de ordenación do territorio ou algo similar para regular a urbanización?

I: Estamos redactando o PXOUM, levamos xa anos e temos como problema os novos cambios normativos, que obrigan a refacer moitas cousas, pero prevemos que en pouco tempo o teñamos rematado. Xa pasamos a evaluación ambiental e a ver se dentro de pouco xa está iso. Temos normas subsidiarias dende 1993, nada máis. SS é moi grande e o feito de que a poboación este tan dispersa polos 100km2 non axuda moito, e é caro xestionar moitos puntos de luz e carreteras, en fin, moitas infraestructuras que non é doado manter cos nosos orzamentos. En Galicia temos presupuestos baixos comparado con otros puntos de España a pesar de ter uns gastos moito maiores. En San Sadurniño estase incumplindo a lei pero porque non temos diñeiro para cumplila. Todo o mundo debe ter auga e saneamento na súa vivenda pero estimamos que facer iso en SS costaríamos 15 millons de € a obra simplemente. O noso presuposto, sin embargo, é de 3 millóns. De todos modos, a dispersión da poboación en Galicia non é algo recente se non que é histórica, é decir que se trata de algo co que temos que convivir. O que si que debe haber é una regulación para que a cousa non vaia máis alá, controlando que non se disperse máis do que está.

J: Cree vostede que existe un área metropolitana de Ferrol? De ser así, pensa que San Sadurniño forma parte de esta área metropolitana?

I: Creo que existe un área funcional, que coincide coa comarca de Ferrolterra e tamén coa de Eume e Ortegal, pero creo que é un pouco pretencioso falar de área metropolitana cando en Galicia non hai ciudades grandes, se non medias. De feito, nin sequera A Coruña e Vigo son grandes a nivel español, moito menos a una escala maior. Nunha área funcional, con centro en Ferrol, si que incluiría a San Sadurniño, evidentemente.

J: Existen políticas de actuación conxuntas entre SS e os municipios cercanos, para recollida de lixos, servicio de bombeiros, etc.?  Prevese a unificación de servicios a curto prazo?

I: Eu, persoalmente, estou a favor das comarcas. O feito de que cada municipio teña unas competencias definidas, pero como iso é complicado en Galicia polo tema das diferencias políticas, parece que a salución debería ser a unificación de servicios e a creación e estímulo das mancomunidades, algo que existe en Ferrolterra pero que esta un pouco abandoado. Compartimos servizos con municipios vecinos, como por exemplo para control dos bosques ou para a policía local, que temos coversas para compartir con Narón.

Conclusións

Parece evidente que o feito de que o municipio perda poboación, a pesar dos aportes dos municipios urbanos próximos (Ferrol e Narón) afecta seriamente á economía do municipio. Incluso coas boas comunicacións existentes a sangría demográfica parece non ter fin por mor do elevado número de persoas maiores. Pero o caso é que na situación actual, na que prima o crecemento de zonas rururbanas como esta, San Sadurniño non conseguiu sumarse a esta "moda". Cal pode ser a razón? Pode ser que os movementos pendulares nunha zona deprimida demográfica e económicamente coma Ferrol non teñan tanta importancia?
Por outra banda, confírmamos que o feito de que en Galicia exista unha elevada dispersión da poboación dificulta o avance en plans de ordenación do territorio.
A pesares de afirmar que non existe unha área metropolitana de Ferrol propiamente dita, algo discutible xa que segundo indicadores complexos coma os de residencia-traballo si que citan a Ferrol como área metropolitana de case 150.000 persoas, si que se admite que é unha importante área urbana nos planos administrativo e funcional, do que San Sadurniño forma parte e no que priman as políticas comúns, aínda que ás veces vense dificultados por diferencias políticas entre os municipios. Sen dúbida isto debería arranxarse xa que o que é bo para un municipio dentro dunha "area funcional" vai acabar sendo bo para o resto.
En qué aspectos cres ti que poden actuar de maneira conxunta os municipios dunha mesma comarca ou territorio para aforrar ou mellorar as infraestructuras, servizos, etc. da poboación?


lunes, 9 de abril de 2012

Movimientos pendulares en San Sadurniño

En esta entrada vamos a tratar acerca de los movimientos pendulares o "commuting" que se producen entre el municipio de San Sadurniño y el de Ferrol, si consideramos a este municipio como el núcleo central de una posible área metropolitana.
La distancia que separa el centro de Ferrol con el de San Sadurniño son 12 km en línea recta y prácticamente 15km por carretera. Teniendo en cuenta que ambos municipios son bastante extensos, las distancias podrían superar ampliamente los 20 e incluso los 30km. De igual modo, se trata de distancias bastante cortas ya que las vías de comunicación se han mejorado en los últimos años, sobre todo con la apertura de la Autovía Ferrol-Vilalba (AG-64). Esto ha facilitado que personas que trabajan en Ferrol pudieran mover su residencia hacia puntos más lejanos buscando un mejor precio de los suelos y mayor calidad de vida, tranquilidad, cercanía a la naturaleza y al medio rural e incluso dedicarse a la agricultura a tiempo parcial.
Esto es un hecho, y las cifras del IGE así lo demuestran. Antes de proceder a exponer los datos, sería interesante aclarar brevemente lo que son los movimientos residencia/trabajo o el commuting.
“La población de la ciudad administrativamente delimitada frecuentemente ofrece una idea muy inadecuada de la población agrupada en y en torno a esa ciudad” (Boureau of the Census, 1932, citado en Feria Toribio, 2004).
La aportación más importante en los criterios de delimitación de las áreas metropolitanas fue la variable de movilidad residencia/trabajo o “commuting”, en el Censo estadounidense de 1950, para definir la integración de un territorio dentro de la influencia de un distrito o área metropolitana. Se trata de calcular de manera estadística el número de personas que se trasladan desde un municipio más o menos cercano hacia el núcleo central por motivos de trabajo, o por el contrario si hay un número relativamente elevado de trabajadores en un municipio que proceden del núcleo central. El umbral varía según los criterios de cada país pero si éste es superado, el municipio en cuestión se considera metropolitano.
En San Sadurniño, con una población de poco más de 3000 habitantes, 678 personas se mueven diariamente hacia su lugar de trabajo. A 164 le lleva menos de 10 minutos, con lo que deducimos que trabaja dentro del propio municipio o en los municipios circundantes. Muchos de ellos en el polígono de Río do Pozo en Narón, muy próximo gracias a la autovía antes nombrada. A 146 le lleva entre 10 y 20 minutos. Este es el tiempo estimado que se tarda en llegar a Ferrol desde la parroquia central, Santa María. Pero desde otras parroquias más alejadas el tiempo es algo superior, como desde Lamas o Naraio. Así nos encontramos con que 222 personas tardan entre 20 y 30 minutos en acudir a su lugar de trabajo. A partir de aquí el número de personas que tarda más de 30 minutos desciende drásticamente, y lo más probable es que el lugar de destino de estos trabajadores no sea Ferrol.
Cabe destacar que la población del municipio rural de San Sadurniño también se traslada a Ferrol por motivos de ocio, para acudir al cine, al fútbol, a los locales nocturnos, etc.